Thuế quan Mỹ và Tương Lai Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu: Đông Nam Á có trở thành “công xưởng” sản xuất mới?

Thuế quan Mỹ tái định hình thương mại châu Á

Triển vọng về các gói thuế mới của Mỹ đang tạo làn sóng chấn động tại những nền kinh tế xuất khẩu lớn nhất châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan. Trong khi các quốc gia này đối mặt với rủi ro thương mại gia tăng, Đông Nam Á lại nổi lên như bên hưởng lợi tiềm năng.

Các nước như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia và Malaysia đang trở thành lựa chọn hàng đầu cho các tập đoàn đa quốc gia muốn đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Điều từng được coi là phương án dự phòng nay đã trở thành chiến lược dài hạn nhằm giảm rủi ro và củng cố năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Tăng tốc đa dạng hóa chuỗi cung ứng

Tranh chấp thương mại Mỹ–Trung không mới, nhưng việc leo thang thuế quan đang thúc đẩy tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Các tập đoàn không còn chỉ dựa vào Trung Quốc, mà đang xây dựng mô hình sản xuất đa quốc gia linh hoạt và bền vững.

Điểm nhấn từng quốc gia:

• Việt Nam: Trung tâm lắp ráp của Apple, Google và Samsung, nhiều dây chuyền đã chuyển từ Trung Quốc.

• Indonesia: Dẫn đầu trong sản xuất xe điện (EV), tận dụng trữ lượng niken và thu hút Tesla, Hyundai cùng các nhà sản xuất EV khác.

• Thái Lan: Củng cố ngành ô tô lâu đời, mở rộng sang xe lai (hybrid) và xe điện.

• Malaysia: Hưởng lợi từ việc tái cấu trúc ngành bán dẫn, thu hút đầu tư của các nhà sản xuất chip muốn vượt ra ngoài Trung Quốc.

Đây không chỉ là câu chuyện tránh thuế, mà là bước ngoặt cấu trúc có thể định hình thập kỷ tới của ngành sản xuất.

Cơ hội cho Đông Nam Á

Đông Nam Á sở hữu nhiều lợi thế cạnh tranh hấp dẫn nhà đầu tư:

• Chi phí hợp lý: Lao động cạnh tranh đi kèm tay nghề ngày càng cao.

• Nâng cấp hạ tầng: Mở rộng khu công nghiệp, cảng biển và trung tâm logistics.

• Chính sách khuyến khích: Chính phủ chủ động với ưu đãi thuế, cải cách quy định và chính sách FDI thân thiện.

Những yếu tố này tạo nền tảng vững chắc để khu vực trở thành công xưởng sản xuất mới, dù vẫn còn không ít thách thức.

Rào cản cần vượt qua

Để duy trì đà tăng trưởng, Đông Nam Á phải giải quyết các hạn chế sau:

• Quy định phân mảnh: Thuế và chính sách logistics khác biệt giữa các nước cản trở liên kết chuỗi cung ứng.

• Khoảng trống hạ tầng: Giao thông, năng lượng, cơ sở công nghiệp phát triển không đồng đều.

• Hạn chế nhân lực: Thiếu lao động tay nghề cao cho các ngành công nghệ cao và sản xuất tiên tiến.

Nếu không khắc phục, khu vực có nguy cơ bị chậm lại, trong khi các đối thủ toàn cầu khác tiếp tục tiến lên.

Ngành hưởng lợi lớn

Một số lĩnh vực dự kiến được hưởng lợi đáng kể từ sự chuyển dịch này:

• Bất động sản công nghiệp: Tỷ lệ lấp đầy tại các khu công nghiệp như VSIP, Becamex (Việt Nam) đạt mức kỷ lục; nhu cầu tăng mạnh ở Indonesia và Thái Lan.

• Logistics và cảng biển: Nhu cầu vận tải, kho bãi, dịch vụ container bùng nổ, củng cố vai trò trung tâm logistics của khu vực.

• Sản xuất linh kiện: Nhà cung ứng điện tử, phụ tùng ô tô, máy móc hưởng lợi từ nhu cầu nội địa hóa.

• Lắp ráp điện tử và công nghệ cao: Mở rộng dây chuyền cho Apple, Google và các tập đoàn công nghệ khác, kéo theo ngành hỗ trợ phát triển.

Thời khắc định hình của Đông Nam Á

Lịch sử cho thấy các xung đột thương mại có thể thay đổi trật tự kinh tế toàn cầu. Thập niên 1980, Trung Quốc đã tận dụng tranh chấp Mỹ–Nhật để trở thành “công xưởng thế giới”. Hôm nay, Đông Nam Á đứng trước cơ hội tương tự.

Tuy nhiên, thành công không tự đến. Chính phủ và doanh nghiệp trong khu vực cần:

• Đẩy mạnh đầu tư hạ tầng.

• Hài hòa quy định thương mại và thuế quan.

• Tăng tốc đào tạo nhân lực cho ngành công nghệ cao.

Đây không chỉ là “thay thế Trung Quốc”, mà là xây dựng vai trò riêng của Đông Nam Á trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Kết luận

Chuỗi cung ứng toàn cầu đang trải qua biến đổi sâu rộng, và thuế quan Mỹ đang đẩy nhanh quá trình này. Đông Nam Á có tiềm năng trở thành trung tâm sản xuất hàng đầu, nhưng việc hiện thực hóa phụ thuộc vào tốc độ và hiệu quả thích ứng của từng quốc gia.

Câu hỏi không còn là liệu Đông Nam Á có hưởng lợi hay không, mà là quốc gia nào sẽ hành động đủ nhanh để giữ vị thế trong kỷ nguyên thương mại toàn cầu mới.